پاسخ

عوامل ایجاد کننده ی شکاف های دهانی سالهاست که تحت بررسی است. گرچه در بررسی های متعدد، علل بسیاری برای شکاف کام و لب بدست آمده اما هنوز علت مشخص و مستقلی برای این اختلال شناسایی نشده است. بطور کل میتوان گفت شکاف دهانی- صورتی،نتیجه ای از ترکیب عوامل وراثتی و عوامل محیطی می باشد. نخست تصور میشد که وراثت فاکتور مهمی در ایجاد این اختلال می باشد اما مطالعات نشان داده اند که ژنتیک بیماران شکاف کام یا لب نقش دارد. قابل ذکر است که یک وراثت ساده مد نظر نیست، بلکه %تنها در 20 تا 30 در واقع یک وراثت چند ژنی و چند عاملی مطرح است. فاکتور های محیطی احتمالاً در زمان های بحرانی از تکامل جنینی و زمانی که ساختار های لب و کام در حال اتصال هستند،در بروز شکاف دخالت دارند. کمبود های تغذیه ای، تابش اشعه، داروهای گوناگون، کمبود اکسیژن، ویروس ها،زیادی ویتامین ها و یا کمبود آن ها در موقعیت خاص میتوانند ایجاد شکاف نمایند یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در این زمینه را سن والدین میدانند. افزایش سن هر دو والد، با میزان بروز شکاف لب و کام و شکاف کام به تنهایی ارتباط دارد (گرین و همکاران).
به طور خلاصه شکاف های دهانی-صورتی توسط مکانیسم های کاملاً ناشناخته ی ژنتیکی- محیطی ایجاد میگردد. عدم وجود دانش کافی در مورد علت این عارضه، شیوه های پیشگیری را ناممکن می سازد تنها پیشنهاد در این زمینه، انجام مراقبت های دوران بارداری مثل عدم مصرف هر گونه داروی بدون توصیه ی پزشک و دور بودن مادر از شرایط استرس، هیجان و فشار های روحی می باشد.

پاسخ

1. عفونت گوش میانی در کودکان دچار شکاف کام شایع است و خطر جدی برای شنوایی ایجاد میکند.
2. عدم درمان این عفونت های مکرر، باعث ایجاد کم شنوایی می شود و در صورت ادامه یافتن مشکل، نقایص گفتار و زبان جدی را به دنبال خواهد داشت. به همین دلیل، انجام آزمون های شنوایی به صورت دوره ای و منظم هر 6 ماه یکبار از طفولیت تا بزرگسالی توسط شنوایی سنج ضروری است.
3. تحقیقات نشان می دهد نوزادانی که علی رغم مشکلات بسیار، با شیر مادر تغذیه شده اند، دوره های کمتری از عفونت گوش میانی را نسبت به آنهایی که با شیشه ی شیر تغذیه شده اند، تجربه کرده اند.
4. کودکان مبتلا به شکاف کام در معرض خطر عفونت های گوش قرار دارند. این مشکلات در نتیجه ی بی کفایتی عملکرد بعضی از عضلات کام که شیپور استاش را باز میکند،می باشد.(شیپور استاش لوله ی کوچکی است که حلق را به گوش میانی مرتبط می سازد). وقتی شیپور استاش به طور موثر باز نشود، هوا نمیتواند به گوش میانی وارد شود. این مشکل، سبب شکل گیری مایع و تجمع آن در گوش میانی می شود سپس این مایع می تواند عفونی شده و کودک را مبتلا به تب و درد گوش کند. (التهاب حاد گوش میانی)
5. به دلیل وقوع مکرر این مشکل، کودکان مبتلا به شکاف کام باید در هفته های اول تولد، تحت معاینه ی پزشک یا یک متخصص گوش و حلق و بینی قرار گیرد.

پاسخ

کودک مبتلا به شکاف کام و لب باید زیر نظر دندانپزشک باشد و مراقبتهای دندانی و در صورت لزوم ارتودنسی انجام گیرد تا به ردیف کردن دندانها کمک کرده و هر فاصله ای را که به دلیل وجود شکاف ایجاد شده بهبود ببخشد.
مواظبت های دندانی روتین در همه کودکان مهم است اما چگونگی وضع دندانی کودک یا نبودن دندان ها در موفقیت درمان کلی شکاف لب و کام، اثر مهمی دارد. معمولا در 3 سالگی که دندان های شیری کامل می شوند مراجعه به دندانپزشک لازم است.
گاه دندان ها کمتر یا زیادتر در کودکان مبتلا به شکاف کام و لب، دندان ها در محل چاک غیر طبیعی است هستند، گاه تغییر شکل یافته و یا خارج از محل طبیعی قرار دارند و ممکن است مانع تغذیه شوند. در بعضی مواقع کشیدن دندان ممکن است لازم شود اگر چه بهتر است دندان ها را تا حد امکان حفظ کرد تا دندان های دائمی به طور طبیعی درآیند.
در نواحی که فلور کافی در آب نیست، دندانپزشک فلوراید را به طور موضعی به کار می برد تا از پوسیدگی دندان جلوگیری شود. علاوه بر اینکه درماه های اولیه تولد، کودک دارای شکاف لب و کام باید توسط متخصص ارتودنسی ویزیت شود، در سنین 5 و 6 سالگی هم حتما بایستی توسط متخصص ارتودنسی مورد معاینه قرار گیرد تا کارهای اصلی ارتودنسی در این زمان شروع شود.
درمان ارتودنسی معمولا با رویش اولین دندان دائمی شروع می شود و کودک جهت انجام اقدام لازم باید زیر نظر ارتودنتیست باشد، تا قبل از رویش دندانهای دائمی مراقبت از دندانها و مسواک زدن آنها به شکلی که دندانپزشک آموزش می دهد انجام گیرد.
به طور متوسط 60 تا 70 درصد مردم به معالجات ارتودنسی به علت ناهنجاری های دندانی- فکی نیاز دارند و در کودکان دچار شکاف لب و کام باتوجه به نقص و عیوب دندانی خاص آنها، صد درصد نیاز به درمان های مذکور وجود دارد. ارتودنتیست وظیفه دارد که وضع دندان ها را با فک هماهنگ کند. طبیعت شکاف لب و کام به گونه ای است که باعث می شود رشد فک بالا عقب بماند در نتیجه این بیماران دارای کمبود رشد فک بالا هستند که این کمبود رشد می تواند در جهت قدامی-خلفی یا در جهت طرفی باشد. متخصص ارتودنسی باید وسایلی را به بیمار بدهد که رشد فک بالا را تسریع کند در غیر این صورت بیمار به سمتی پیش خواهد رفت که فک پایین از فک بالا جلوتر و قیافه بیمار روز به روز بدتر خواهد شد.
بنابراین درمان های اصلی ارتودنسی برای بیماران شکاف لب و کام جهت تحت کنترل درآوردن فکین از سن 6 سالگی به بعد شروع می شود. اگر درمان های ارتودنسی در سنین پایین شروع شود، ممکن است که نیاز به درمان های جراحی در سنین بالاتر برای این بیماران وجود نداشته باشد، هرچند امکان دارد به علت شدت ناهنجاری و عدم همکاری بیمار، نیاز به درمان های گسترده جراحی که در سنین 18 سالگی انجام می شود نیز وجود داشته باشد.
در بیمارانی که نیاز به جراحی فک دارند، طرح درمان با نظر متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت هماهنگ می شود. در این صورت، قسمتی از درمان های ارتودنسی قبل از جراحی و قسمت دیگر پس از جراحی انجام می شود. اگر بیمار به طور منظم و در زمان مناسب و با طرح درمان صحیحی، درمان شود، در پایان دوره زمانی، ظاهر مناسبی خواهد داشت و با اطمینان می توان گفت که ظاهر بیمار همانند یک فرد سالم بدون شکاف می باشد.
بنابراین اگرچه روند درمانی، بسیار طولانی و مشکل است و بیمار نیاز به درمان های متحرک و ثابت ارتودنسی دارد که گاهی ممکن است تا چندین سال ادامه پیدا کند اما نتیجه عمل که ایجاد چهره ای جدید است هم برای متخصص ارتودنسی، هم برای بیمار و هم برای والدین بیمار، بسیار شیرین خواهد بود.

پاسخ

برای ارتباط با کارشناس کمیته کشوری ساماندهی شکاف لب و کام دانشگاه علوم پزشکی تهران روزهای شنبه تا چهارشنبه با شماره تماس 88029395-021 تماس حاصل بفرمایید.

پاسخ

جلسات گفتار درمانی روزهای یکشنبه و سه شنبه از ساعت 9 الی 11 در بخش ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار خواهد شد. جهت ارتباط با بخش ارتودنسی با شماره 42794113-021 تماس حاصل بفرمائید.